Að gerast félagi í Bý er skilyrði til að fá keyptar býflugur í gegnum félagið fyrir utan að uppfylla skilyrði Bý fyrir kaupum.

Sjá undir Bý flipanum hér til vinstri og Lög Bý

 

Persónuleik býræktandans.
Hvaða eiginleikar eru mikilvægir.
· Umgengi við býflugur krefst yfirvegunar og skynsemi.
· býræktandi verður að vera nákvæmur í vinnu sinni.
· og mjög mikilvægt er að hann gæti hreinlæti bæði með tilliti til býflugnanna sjálfra, heilsu þeirra og hunangsins
sem matvælis.

Fræðilegir og verklegir þættir:
Til þess að verða góður býræktandi verður hann að kynna sér vel býflugur, bæði líf þeirra, líffærafræði og hvernig maður handleikur þær.
· Með því að fara á námskeið, lesa bækur, tímarit og leita upplýsinga á netinu, einnig að leita ráða hjá sér reyndari.
· Gæta skal þess að láta ekki þessi orð draga úr sér kjarkinn að kaupa sér býflugur þar til maður telur sig vera orðin fullnuma en það verður maður aldrei í býrækt.
· Bókvitið verður að koma hönd í hönd með eigin upplifun og reynslu þar til árangur verður góður.
1 Býflugur

2 Kúpur

3 Býflugnasamfesting ,hanska,sköfu, bursta og ósara

4 Fræðirit (bók) um býflugur

5 Áhuga/áræðni/forvitni

 

1. Sjálfar býflugurnar hefur verið erfiðast að eignast hér á Íslandi. Það virðist þó vera að glæðast því við höfum komist í samband við býflugnabónda á Álandseyjum(Finnland) sem hefur selt okkur s.k. package bees (skoðið http://www.youtube.com/watch?v=Ek7dDtZ0lK8&feature=related) og verðið er um 150 Eu / 1,5 kg (um 15 þús. býflugur) + sendingarkostnaður + tollar. Hann hefur selt okkur frá 2009 og verðið var 60 000 árið 2014. 2022 reyndum við aðra aðferð en það var að flytja inn svo kallaða afleggjara. Það eru kassar með 5 römmum fullum af býflugum ungviði og drottningu. Von okkar var að við gætum fengið býflugur fyrr á sumrin og einnig stærri bú. Þetta varð ekki alveg raunin en á vonandi eftir að þróast og batna með fenginni reynslu. Eins og staðan er nú ganga félagar í Bý (og hafa lokið námskeiði í býrækt) fyrir um kaup á þessum býflugum. Reynsla okkar er sú að ný bú hafa á góðu sumri ná að framleiða allt að 12 kg hunangs (til uppskeru) en tíðarfar ræður að mestu um árangur og mörg sumur hafa nýju búin þurft fóðrun frá komu fram að vetrar hvíldinni.

Líklega er best að byrja með 2 bú því ef annað drepst því ef maður byrjar með 1 þá er allt unnið fyrir gýg það árið. Því getur maður með 2 búum auðveldað afkomu annars búsins ef það er veiklað eða minna með því að styrkja það með ungviðarömmum úr því sterkara. Ef áhugi er fyrir og þegar kunnátta eykst er hægt að fjölgað búunum eftir vilja og þörfum með afleggjara.

Hinir ytri áhrifaþættir:
Á Íslandi er hægt að vera með býflugur á flestum stöðum, þó verður að vera aðgengi býflugna að blómum frá vori til hausts. Mikilvægust jurta eru víði tegundir, túnfífill, hvítsmári, beitilyng auk berjategunda eins og bláberja. Þegar þetta gróðurfar er ekki til staðar nema að hluta er hægt að flytja búin frá einum stað til annars við blómgun þessara tegunda.

Vinnusamar og gæfar býflugur

Kröfur:
Til að býrækt geti orðið gleði verða:
· Býflugurnar að vera gæfar og vinnusamar, þær eiga að sitja á römmum þegar þeir eru teknir upp til skoðunar.
· Þær skulu þola vel vetrarhörkur og hafa mótstöðu gegn sjúkdómum.
· Það á ekki að byggja grunninn á býrækt aðeins á býflugunum sjálfum heldur á gæðum þeirra sem eru til gagns og gleði.
· Gæði skipta meira máli en tegund bústaða þeirra og ýmsar tæknilegar útfærslur.

Fjárhagslegir þættir

Byrjunarkostnaður er þó nokkuð mikill fyrir býrækt hér á landi. Ef við hugsum okkur samfélag og kassi með þaki, fóðurtrogi og botni kosti um 75 þús. kr og ef þetta bú gefur 10 kg. af hunangi að hausti og meðalverð á kíló er um 16 þús. kr. og allt hunangið selst þá hefur búið gefið 160 þús. Ef hunangsframleiðslan verður eitthvað meiri má sjá að þetta getur borgað sig. Það sem kemur svo í tillegg er klæðnaður og ýmis tól og tæki og má gera ráð fyrir um 200 000 kr kostnaði með við fyrsta bú. Hvert bú eftir það er síðan ódýrara.

Matvælastofnun og yfirdýralæknir hafa haft forgöngu um leyfisveitingu fyrir innflutningi á býflugum og Býflugnaræktendafélag Íslands hefur verið eina býræktarfélagið sem hefur verið starfandi á landinu en annar hópur hefur tekið sig saman og keypt býflugur frá Álandseyjum. Einkaaðilar geta flutt inn býflugur að tilskildum leyfum frá MAST.

2. Kúpur Það þarf í það minnsta 3, helst 5 kassa fyrir hvert bú til að vera nokkuð öruggur að flugurnar hafi nægjanlegt rými fyrir varp drottningar og hunangs söfnun. Með hverju búi þarf að fylgja botn þak rammar og fóðurtrog. Auðvita er hægt að kaupa kúpur og búnað á netinu en það er engin trygging fyrir gæðum. Passið ykkur bara á að kaupa ekki annað en Langstroth 3/4 þar sem næstum allir Bý félagar nota þá stærð og ef einhver vill kaupa eða selja afleggjara eða bú þá eru allir með sömu stærð af kössum og römmum. Einnig er best er að eiga bara sömu tegundina svo allt passi nú saman (hér er ff verið að ræða um rammastærð).

Nútíma kúpur eru hannaðar að miklu leyti með þarfir býræktendans í huga, að undirlétta vinnu hans og nútíma býrækt sinnir þörfum býflugnanna minna en hugsanlega er heppilegt.

 

 

Býkúpurnar sjálfar
Margar kúpu tegundir eru til, það eru s.v. kallaðar;
· Uppstöflunarkúpur þar sem hver kassi kemur ofan á annan fullur af römmum (oftast 10 st).
· „Trogkúpur“ þar sem hægt er að fylla aftur á bak með allt að 20 römmum í neðri kassanum og svo má hækka búið með viðbótar kössum ofan á í mörgum hæðum.
· Býskálar eru hús þar sem kúpurnar standa inn og unnið er með búið inní húsinu, en flugopið veit út í gegnum veggi skálans.
· Nýmóðins kúpur eru alltaf með lausa botna sem auðvelda verulega þrif.
· Býkúpur eiga að vera vel einangraðar og f. og fr. er notað tré eða harðpakkað einangrunarplast.
·

Trogkúpa- A- topplisti, B- fóðrunar tappi f flöskur, C- fóður bretti, D- burðarlisti fyrir ramma, E- einangrun (á öllum hliðum), F- anddyri, G- flugop, H og I smíða tæknileg útfærsla, J- rammi, K og L- færanlegur ” skilrúm” til að geta fjölgað römmum og M- hliðarop (auka flugop).

Einnig eru til s.k. Toppbarhive , topplista bú en þetta eru bú í ýmsum útfærslum ( sem auðvelt er að byggja sjálfur) þar sem býflugurnar byggja sínar vaxkökur „lausar“ neðan á lista sem býræktandinn raðar á vissan hátt svo listunum með vaxkökunum á að vera auðvelt að lyfta og j.v. færa án þess að það raski vilja býflugnanna til skipulags í búinu (sjá nánar á öðrum stað á heimasíðunni).
Trogkúpur eru trékistur með hallandi þaki. Í botni þeirra er oftast fastur trékassi í ákveðinni stærð fyrir allt að 22 ramma. Ofan á þetta er síðan hægt að setja kassa á fleiri hæðum eftir þörfum búsins þó þannig að hægt er að loka búinu. Það er þekkt að býflugurnar vetrist vel í þess konar kúpum.

Búkkar undir býkúpurnar er heppilegt að nota ef skjól er gott. Hér eru einfaldir slíkir sem ég smíðaði úr gömlu pallaefni. Málin eru 65x 60 cm, ramminn undir er 60 cm, fæturnar eru annarsvegag 60 cm sneitt í 22,5° og 45 cm sneitt í 45°. Hér hefði ég átt að fara milliveginn og þarf sterkari fætur sem koma seinna. Ég fæ hroðalega í bakið við að bogra yfir búunum svo þetta er mun auðveldara fyrir mig. Fæturnar verða að geta borið meira en 100 kg ef búið er stórt og fullt af hunangi.
kúpurnar eru ekki eins skakkar og lítur út á myndinni -farsíma linsan bjagar þetta svona

Innviðir kúpunnar

Rammar
Í býkúpu eru lausir rammar sem hægt er að flytja og lyfta. Þessir rammar eru gerðir úr tré með vax/plastmilliplötu eða plastrammar (sem eru penslaðir með vaxi) og þernurnar byggja síðan sín vaxhólf á. Hver kúputegund er einungis gerð fyrir eina stærð af römmum. Við höfum mest verið með ¾ Langstroth einnig er nokkuð til af Norskum kössum í landinu. Breidd efri hluta hliðarlistanna á Hofmanrömmum er venjulega 34-36 mm til að nægt rými fáist fyrir býgötuna , sem er það svæði milli vaxkakanna sem býflugurnar þurfa til að geta hreyft sig frjálst um.

Drottningagrind:
Drottningagrind nota margir á milli kassans með ungviðinu í og safnkassans fyrir ofan. Þetta er gert til að koma í veg fyrir að drottningin verpi í ramma í safnkassanum sem er hugsaður til hunangs söfnunar. Drottningin sjálf kemst ekki í gegnum þessa grind vegna stærðar (frambúkur) en þernurnar sem eru minni komast í gegnum. Þetta þykir almennt óheppileg og gamaldags aðferð. Eðlilegra þykir að drottningin sjálf ákveði hvar best er að verpa því allt sem hindrar eðli og starf þeirra inni í búinu letur þær. Fyrr eða síðar dregur drottningin úr varpi og hættir svo að lokum á haustin, þannig að allir rammar með hunangi í er hægt að taka og slengja síðsumars eða á haustin.

Fóðrarar
Að öðru leyti tilheyrir býkúpunni einhverskonar fóðrari (fóðurtrog) og eru til margs konar útgáfur af því.

Rammastærðir.

Rammagerðir.
Rammar eru til í óteljandi fjölda af stærðum og má segja að hvert land hefur sín einkenni varðandi stærð. Í Svíþjóð er Lågnormal og Svea algengir. Norski í Noregi . 10×12 í Danmörku. Langstroth ramminn er þó vinsælastur sérlega hjá býræktendum sem eru með meira en einhver hundruð bú, en einnig er Dadant ramminn þekktur þá helst fyrir drottninguna að verpa í.
Ramminn er venjulega 10mm. á þykkt og langt heppilegast er að hafa sömu tegund af kúpum og þ.a.l. römmum, það auðveldar starf býræktandans. Annað hvort stendur búið þannig á botninum að rammarnir standa þvert eða langsum á flugopið, en það er talið að við langsum stöðu loftræsti betur um rammana og er það líklega heppilegra þar sem býflugur byggja oftast sjálfar þannig.
Það er óvitlaus hugmynd að smíða eigin býkúpur -sparar verulega kostnað og eykur ánægjuna en trékúpur hafa ekki komið vel út hér á landi.

Nú skulu þið hlaða niður og lesa “Beekeeping for all” eftir Abbé Wareé. Kennslubók í býflugnarækt sem þið finnið hér: http://warre.biobees.com/
Torbjörn

Klæðnaður

3. Samfesting eða býjakka verður að kaupa -heppilegast með áfastri slæðu/hatti td eins og þennan að neðan. Sem dæmi um stærð er ég 184 cm -þrekvaxinn, sérlega um miðjuna og nota stærð nr 56 og er hann þægilega rúmur enda nauðsynlegt að

 

ekki þrengi að. Býgallar eru hvítir en talið er að dökkir litir ergi býflugurnar.

Einnig er að nefna hatt og net sem býrækdendur bera á höfði og nær netið niður á axlir og er það til í mörgum útgáfum. Maður þarf að vera vel skóaður, helst í stígvélum þar sem hægt er að setja skálmarnar ofan í, þannig að býflugur sem detta á jörðina skríði ekki upp undir gallann. Gæði býflugna er þó mismunandi og maður á helst að vera með býflugur sem ekki stinga og maður ætti ekki að þurfa að nota slæðu net eða hanska.

 

 

Hanskar eru einnig nauðsynlegir í.þ.m. í byrjun ræktunar þar fer maður eftir venjulegri hanskastærð, þeir mega hins vegar verið nokkuð þröngir annars flækjast þeir bara fyrir, verða að vera uppháir og bestir eru þeir sem eru úr dýrahúð ss. geita/kindaskinn. Hanskar þurfa að vera þunnir en þó heldir á móti stungum.

 

 

Kúphnífur/skrapa er einnig nauðsynleg og eru þær af ýmsum gerðum.

 

 

 

 

 

 

 

 

Ósara verður maður að eiga og lítill ódýr slíkur er nóg ?

 

Ósarinn:
Er mest notaða tækið við býrækt, hann er járn ílát með blástursbelg sem blæs lofti inn í járnhólkinn þar sem kveikt er t.d. í spóni, þurrum hestaskít, mosa, morknu tré eða öðru sem glóir vel, til að blása reyk á býflugurnar, en það ber að forðast unna trévörur sem brennsluefni. Reykurinn sem blásið er á býflugurnar róar þær, þær telja að um skógareld sé að ræða (þar sem þær eru skógardýr) og fylla sig af hunangi og bíða átekta. Það má þó ekki blása of miklum reyk, verður að vera hóflegt, allt eftir þörfum hvers bús til að róa þær. Maður byrjar á því að ósa léttilega inn um flugopið nokkrum mínútum áður en maður opnar þakið og þá ósar maður aðeins ofan í búið og með rólegum hreyfingum byrjar maður að skoða búið og athuga allt sem þörf er á.
Bursti

bursti er einnig nauðsynlegt tæki til að fjarlægja /sópa býflugur af römmunum við hunangstekjuna

 

 

4. Það er nauðsynlegt að kynna sér helstu atriði varðandi líffræði og hegðun býflugna.

Fjöldinn allur af bókum hefur verið skrifaður um efnið og nauðsynlegt er að eignast minnst eina góða bók þar um, Margar koma þar við sögu og sú umfangsmesta sem ég hef séð er bókin -The Hive and the Honey Bee- útgefin af Dadant og kostar á www.amazone.com um 300 dollara =37000 kr. Þetta er f.o.f. fræðibók sem mér finnst ótrúlega skemmtileg. Beekeeping For Dummies kostar mun minna eða 13 dollara, þessi bók er virkilega góð fyrir þá sem eru að stíga sín fyrstu skref í býrækt og er eiginlega ómissandi. Einnig er mikið efni til á netinu alveg ókeypis og á www.youtube.com undir beekeeping eru fullt af upptökum um handhæg atriði býflugnaræktar.