LÍFFRÆÐI VETRUNAR

Í náttúrulegu umhverfi nýta býflugur(bf) tvær aðferðir til að viðhalda hita búsins  að vetri:                            

1) val á vel staðsettu og vernduðum bústað (Tafla. 1)

Eiginleikar væntanlegs bústaðar                                                                      Tíðni búsetu ef gefið val

                                                                                      Tafla 1

„Gátlisti“ fyrir leit býflugna  að nýjum bústað (Seeley and Morse 1978)

„Gátlisti“ fyrir leit býfl. að nýjum bústað (Seeley and Morse 1978)

og 2) Klasamyndun.

Klasinn er byggður upp af tveimur hlutum (mynd 1):

1. er þéttu ytra hýði/skurn þar sem býflugurnar festa sig saman, stefna höfuðs þeirra í átt að miðju klasans og 
2.  er laus innri kjarni þar sem býflugurnar geta hreyft sig frjálst. Ytri umgjörð klasans (skurnin), einangrar og sem þéttust er skurnin jafn einangrandi og fjaðrir fugla eða loðfeldur spendýra (0,1 W / kg / º C). Klasinn færist hægt frá tómur hólfum til þeirra sem eru fullar af hunangi. Þessi hreyfing er yfirleitt upp og til hliðar, aldrei niður.

Áður en við höldum áfram, eru fjögur mikilvæg hitastig sem þú ættir að kunna:

1. hitastig ungviðis = 32-36 °C,
2. minnst hitastig brjóstkassa þernu sem þarf til flugs = 27ºC,
3. lágmark hitastig sem þarf til að virkja flugvöðva  (hliðstætt spenndýrum “hrollur”) = 18 ºC og
4. fara í “kulda dá” = 6 °C.

Klasamyndun býflugna byrjar þegar hitastig fellur undir 18°C (hér er líklega átt við inni í búinu). Stærð klasans dregst samann þar til umhverfishiti nær -10ºC en þá nær klasinn mestri þéttingu. Klasinn þéttist 5-falt á milli 18ºC og -10°C. Við lægra hitastig en -10ºC er aðeins hægt að viðhalda hita klasans með aukinni hitamyndun kjarnans
(mynd 2).

Kjarni klasans skapar þennan hita með því að “virkja” flugvöðva sína. Þetta ferli þarfnast brennslu á hunangi, sem hvatti WF Cheshire að skrifa 1888: “Hver býfluga … er örlítill bræðsluofn sem framleiðir ferli í vefjum sínum og vökva sem er nákvæmlega efnafræðilega jafngilt oxunar hunangs …”.

􀁹 Viskuorð – Efnaskiptahraði búsins er lægstur þegar hitastigið er 5-10°C. Þess vegna reyna býflugnabændur, sem vetra bú sín innanhúss, að halda hitastigi við 5°C : býflugurnar nota minnst magn af hunangi við þetta hitastig.

Talið er að býflugur framleiða 0,68 kg af vatni á hvert kg af hunangi sem þær neyta. Þetta vatn er mikilvægt fyrir býflugurnar og þær nota það til að þynna hunang, fæða ungviði og skola efnaskipta úrgangi úr líkama sínum. Engu að síður, losnar sumt af vatninu sem gufar, sem í sjálfu sér er mikilvægur þar sem ungviðið þroskast best við 40% rakastig. Hins vegar kemur upp vandamál þegar umhverfis hitastigið fellur. Kalt loft inniheldur ekki eins mikinn raka og hlýtt loft, svo hlýtt rakt loft yfirgefur klasann, þéttist á vaxkökunum og innviðum kúpunnar. Býflugurnar geta ráðið við smá raka utan klasans, en ef raki drýpur aftur á býflugurnar kælir það þær. Þetta atriði er mikilvægt þegar við lítum á hlutverk efra flugopi í kúpunni.

Býflugur minnka orkunotkun sína um veturinn með því að “stilla hitamælin lægra”. Þær ná þessu með því að minnka og stöðva varp drottningar þar með magn ungviðis að hausti og snemma vetrar (mynd 3).

Magn ungviðis (í fertommum) yfir vetrarmánuðina,er talið orsakað af styttri dagslengd. Laus við að þurfa að viðhalda hita við ungviði (muna: 32-36°C), lækkar kjarna hita framleiðsla þeirra og þannig, dregur úr neyslu þeirra á hunangi.

Fóstrun ungviðis byrjar hægt og rólega aftur eftir vetrarsólstöður. Hækkuð efnaskipti vegna uppeldis ungviðis þýðir hærri hunangs neysla verður í lok vetrar. Í einni rannsókn, sýndu niðurstöður að búin átu hunang tvisvar sinnum hraðar í mars (0,84 kg á viku) samanborið við desember (0,42 kg á viku).

􀁹 “Býflugur frjósa ekki í hel á vetrum- þær svelta” – Herman Rauchfuss, Sr Gættu þess að búin hafi nægan vetrarforða!

Hversu mikið hunang notar búið ?(á 2 kössum)?

Staðsetning                                                                      Ráðlagt magn vetrarfóðurs
Saskatchewan                                                                                       36-40 kg
Wisconsin, New York State                                                               27-36 kg
Kentucky                                                                                                24-27 kg
California, N. Carolina                                                                        13 kg

Þyngd eru aðeins fyrir vetrarfóður. Kúpan og býflugurnar vega u.þ.b. 27 kg , þannig að til dæmis þurfa búin í Saskatchewan að vega samtals 54-63 kg eftir fóðrun.

􀁹 “Þrjátíu pund meira af hunang(vetrarfóðri) en það sem búið að meðaltali er ódýr trygging, samanborið við hættuna á að missa bestu búin þar sem þau hafa jafnvel einn pund of lítið” – CL Farrar

Hvernig lifa búin af langan vetur Kanadískar gresju ef þær hætta að ala upp ungviði? Ætti búið ekki smám saman að minnka og deyja út? Þó búið skreppa talsvert saman frá ágúst-mars eru búin fær um að halda fjölda sínum með “framleiðslu” vetrarbýflugna. Vetrarbýflugur lifa miklu lengur (100 + d) en sumarbýflugur (~ 30 d)

(mynd 4)

Kveikja búsins til að skipta frá myndun sumar- til vetrarbýflugna er ekki þekkt, en leiðandi tilgáta er að það er einfaldlega að þær hætta að ala ungviði á haustin. Eldi ungviðis er erfitt og orkufrekt starf og býflugur sem klekjast í búi án ungviðis(seint á haustin)þurfa ekki að ala upp ungviði og lifa því lengur (framleiðsla fóðursafa í munnvatnskirtlum þeirra er afar orkufrek og sýnilega lýjandi ferli).
Þó að vitneskjan um hvað kemur þessu af stað þekkist ekki, er það ljóst að vetrarbýflugur eru líkamlega frábrugðnar sumarsystrum sínum : “býfl. sem hafa vetrað hafa verulega meiri þurrvigt, prótein, fita, þríglýseríð, glycogen og glúkósa innihald en býfl. sem lifa ekki veturinn.
(Matilla et al 2001).

Hvernig byrjar búið að ala upp ungviði á miðjum vetri þegar það er ekkert ferskt frjókorn að safna? Í fyrsta lagi,geta býfl. geymt töluvert magn af frjókorni í hólfum vaxkökunnar fyrir veturinn. Þær virðast nota þennan forða til að ala upp ungviði þar sem bú með mikið magn frjókorna forða hafa meiri fjölda býfl. að vori

(Mynd 5):

Sjáið muninn upp á um 20.000 færri býfl. hjá búum sem fara inn í veturinn með ófullnægjandi eða mikið frjókornafóður. Býfl. virðast einnig vera fær um draga af líkamsbirgðum sínum af prótíni til að fæða ungviðið.

􀁹 Búið ætti að fara í vetrun með 3-6 vel fyllta ramma af frjókorni. Seinni hluta vetrar, segir Farrar (1936) búin geta notað nánast allt að 1 ramma af frjókorni á viku. Ef búin hafa ekki mikið geymt frjókorn, munu þær njóta góðs af viðbótar frjókorni allt þar til eðlilegt aðflæði af frjókorni byrjar.

Það er erfðafræðilegur munur á getu býfl. til vetrunar, en það er óvíst hvaða ákveðin einkenni eru tengd við þennan mun. Munurinn liggur örugglega í undirtegundum. Í Þýsku svörtu býflugunum(dökku) í Norður-Evrópu (A. mellifera mellifera) hefur bestu vetrar lifun allra annarra evrópskra stofna. Býflugur þessa stofns, hins vegar, er erfitt að venja við ræktun (að þörfum mannskepnunnar ). Meðal „ræktaðra“ stofna lifa Carniolan (a.m. carnica) og Mið-Evrópu Caucasian (a.m. caucasica) bú betur af vetrun en Ítölsku býflugurnar. (a.m. ligustica).

􀁹 Ræktun hefur stofnbreytt náttúrulegum (villtum) stofnum. Þar af leiðandi að býflugur sem að útlit líkjast ‘Ítölskum’ eða ‘Carniolan’ er ekki þar með sagt að lifi eins vel og hvor stofninn fyrir sig ætti að gera. Þegar þú kaupir drottningu ættir þú alltaf að líta framhjá útlitslegum eiginleikum, en í staðinn, velja á grundvelli sannaðrar reynslu við aðstæður þínar.

Það er einnig breytileiki innan stofna. Þessi breytileiki er notaður við drottningaræktun til að betrumbæta lifun. Til merkis um þetta er verk býræktandans Everett Hastings (Birch Hills, Saskatchewan). Eftir 1940 fékk Hastings það sem eftir var af Mountain Grey Caucasian stofninum sem upphaflega var fluttur frá Rússlandi til Bandaríkjanna snemma á 20. öldinni. Eftir margra ára úrval þessa stofns, eftir harða vetur við hans aðstæður, tók hann að blanda þeim við carniolan stofn árið 1963. Þessi blandaði stofn var valin til að vera mjög vetrar þolinn og fram úr hófi afkastamikill á gresjunum. Þó stofni hans sé ekki lengur haldið við hefur stofninn verið blandað inn í ræktun víðsvegar um allan heim, ekki síst í New World Carniolan stofnsins í Ohio. Þessar býflugur nota minna hunang að vetri, hafa stærri bú að vori og hafa hærra hlutfall vetrarlifunar en venjulegar “Ítalska” drottningar frá Californu

(Mynd 6).

Magn neytts hunangs (þyngdar tap að vetri), sem hlutfall af búum sem lifa af veturinn og fjölda býfl. í  búi hjá “Ítölskum” drottningum frá Kaliforníu að vori í samanburði við blendinga af “Ítalskra” eðlaðar  við “Hastings Carniolans”. Við allan samanburður báru blendingar yfirburði fyrir vetrun miðað við þær “Ítölsku”, sem bendir til að munurinn var erfðafræðilegur og ríkjandi arfur (frá Szabo 1980)

Meðferð á búum á veturna

Á flestum svæðum Bandaríkjanna og nokkrum hlýjum svæðum Kanada (td í Suður-BC og Ontario) er vetrun einfalt mál:

     1) að ganga úr skugga um búin hafi nóg hunang og frjókornaforða,

     2) að nota stofn sem hefur aðlagast svæðinu(veðurskilyrðum) og

     3) gera ráðstafanir til að raki safnist ekki fyrir í búinu. 

Á kaldara svæðum, þurfa búin aðra ákveðnari meðferð við vetrun. Þessi       svæði eru stór hluti Kanada, Norðvestur ríkin i austan við Rocky Mountains, Miðvestur ríkin norðan við Kansas og Norðaustur-ríkin       norðan Pennsylvania.

Besta leiðin til hleypa út auka raka frá búi að vetri er með efri inngangi(opi). Þessi inngangur er mjög mikilvægur! Rannsókn frá norðurhluta Alberta, hafa til dæmis sýnt að annaðhvort: 1 x 1,5 cm efra flugop eða borað gat 2,5 cm í þvermál í miðju efri kassans auki stórlega styrk búsins , heilbrigði og minnka neyslu hunangsforðans
(mynd 7)

Á kaldari svæðum N. Ameríku gagnast búum af einhverskonar skjóli. Það eru tvær algengar aðferðir til að vernda bú sem vetruð eru utandyra.

1. Fyrsta felst í umbúðum úr svörtum vindheldu tvöföldu efni (sól hula). Svarta yfirborð „sólar hulan“ hitar búið á sólríkum vetrardögum og veldur því að klasinn getur sundrast þar sem hitnar inni í búinu við lægri umhverfishita en þeim er eðlislægur. Klæðningar voru jafnan heimatilbúnar úr tjöru-pappír eða þakefni, eru iðnaðar framleiddur vaxpappi er nú að verða algengari.
2. Önnur aðferð felst í einangrandi umbúðum um búin (einangruð hula). Þessi hula hjálpa búunum að halda hita þegar hiti er mjög lágur, en koma í veg fyrir búin hitni á sólríkum dögum.

Hvaða tegund af umbúðum sem þú ættir að nota fer eftir hvar þú býrð. Sólar hula eykur framleiðni búa á sumum stöðum með tiltölulega mildan vetur. Rannsókn frá Ísrael, hafa til dæmis sýnt að bú sem voru hulin með svörtu plast tjaldi náðu upp ungviði (hitastigi) mánuði áður en bú máluð hvít tvöfölduðu hunangs framleiðslu sína á fyrstu sóknardögum í mars

(mynd 8).

Hefðbundnar sólar hulur standa sig einnig vel í tiltölulega kaldara loftslagi. Besta leiðin til að vetra búin í Minnesota, til dæmis, er einu 3 kassar með sólar hulu (tjöru pappír) frekar en að einangra 2 kassa bú í 4 búa einingum.

(mynd 9).

(mynd 10)

Sólar hula, eru hins vegar, ekki notuð við erfiðustu aðstæður á gresjum Kanada. Þótt fjöldi rannsókna á þessu svæði hafa komist að þeirri niðurstöðu að einangra 4 bú í einingu sína klárlega betri lifun en sólar hula um bú á 2 kössum, er mér ekki kunnugt um samanburður á 4 búa 2 kassa einingum borið saman við 3 kassaeiningu í sólar hulu. Hugsanlega gætu 3 kassa bú umvafin sólar hulu virkað vel á gresjunum, einkum með sífellt hlýrri vetrum.

(mynd 11)

Bú er einnig vetruð innanhúss í hitastýrðum byggingum. Innanhúss vetrun eru aðeins stundaðar á gresjum Kanada, í Quebec og í Maritime umdæmi. Búin eru oftast flutt inn þegar dagshiti er undir frostmarki (oftast í lok október á gresjunum). Búin eru geymd inni í 5 -6 mánuði. Sumir býflugnabændur vetra nokkur þúsund bú í sömu byggingu.

Eins og ég nefndi fyrr í greininni, vetrast búin best við 5°C. Að halda  inni hitastigi rýmisins við 5°C er erfitt vegna þess að:

1. búin gefa frá sér hita og
2. útihitastig sveiflast.                                                                                                                                                                                                                                                                                                        

Í lok haust hita búin meira frá sér en þarf til að halda hita í 5°C. Ofgnótt hita er fjarlægður með útblæstri heita loftsins í geymslunni og skipt um það með köldu útilofti. Þessu lofti er blásið út með hitastýrðum viftum. Útblásturinn fjarlægir einnig koltvísýring og raka sem hvorutveggja er býflugunum hættulegt í miklu magni. Útblástursviftur eru yfirleitt bundnar inn hringrásarkerfi sem tryggir að loft færist jafnt í byggingunni.

(mynd.12)

Þegar útihitastig er mjög lágt gefa búin frá sér rétt nægilegan hita til að viðhalda innihitastiginu um 5 ° C, við þessar aðstæður eru útblástursviftunum lokað. Til að koma í veg fyrir að koltvísýringur og raki hækki, er viðhaldið lágum útblæstri til að tryggja rétt nógu af fersku lofti sé blásið inn. Það er vandasamt verk að stilla kerfið þannig að það geti haldið loftinu fersku og hita stöðugum). Því ég hvet þig til að ráðfæra sig við sérfræðing áður en þú byrjar framkvæmdir. Ef hitastigið lækkar enn er varahitabúnaður notaður til að hita upp bygginguna. í hlýrri loftslagi, svo sem í Quebec, er kælikerfi í byggingum þegar hitastig hækkar að vori.
( mynd 13)

Varmafræði býflugnabúa að vetri

https://www.beesource.com/threads/the-thermology-of-wintering-honey-bee-colonies-support-material.365934/#fig7/